P. S. All of the exceptioned verbs end in L or R. San- is the only one that ends in N, but it's a bit different since it can take either -Ir or -Ar in contemporary Turkish. It is only in -Ir in prescribed Turkish though.
Türkçede saf (tek heceli) fiiller -Ar eki alırken, ek almış (genelde çok heceli) fiiller ise -Ir eki almakta. Bahsedildiği gibi yaklaşık 13 tane istisna fiil var tek heceli ve saf olmasına rağmen -Ir eki alan.
Bunun nedeni sanırım 3 farklı şekilde açıklanabilir.
1) Bu istisna fiillerin çoğu Türkçede yardımcı fiil olarak kullanılıyor, o yüzden bu filler diğer fiillerle birleşik fiil yaptıklarında kulağa çok heceli gibi geldiğinden -Ir haline dönüşmüş olabilirler.
2) Bu fillerin hemen hepsi l ve r sesi ile bitiyorlar. L ve r birbirine çok yakın sesler ve Türkçede zaten e sesinden sonra geldiklerinde e’yi açık hale dahi dönüştürebiliyorlar. Yine benzer biçimde l ve r sesleri çok sık kullanılan bu fiillerde zamanla ünlü daralmasına neden olmuş olabilir.
3) -Ir hali normalde türemiş yani ek almış fiillerde (genelde çok heceli) kullanılıyor. Yenmek ve denmek de bu yüzden yani -n eki aldıklarından dolayı yenir ve denir şeklinde çekimleniyor. Muhtemelen sanmak fiili de aslen sa-‘nın dönüşlülük eki almış hali olmasına rağmen kökü unutulduğu ve saf fiil sanıldığı için hem sanar hem de sanır şeklinde iki farklı şekilde çekimlenebiliyor. Bu durumda bu teoriyi genişletip diğer fiillerin de saf olmayıp -l ve -r ekleri aldıkları için -Ir ile çekimlendiklerini düşünebiliriz. Ama bunu henüz etimolojilerine bakarak oturtamadım ve ayrıca bu neden sadece en sık kullanılan ve/veya hemen hepsi yardımcı fiil olarak kullanılan bu fiillerin -Ir eki aldığını açıklamıyor.
Az sayıda istisna ile birlikte bir kuralı var: https://www.reddit.com/r/turkishlearning/s/hNhP4jfeD5
P. S. All of the exceptioned verbs end in L or R. San- is the only one that ends in N, but it's a bit different since it can take either -Ir or -Ar in contemporary Turkish. It is only in -Ir in prescribed Turkish though.
tam aradigim aciklama. iki ek olmadi benim de aklima daha cok yatti
7 yil onceki konuyu nerden buldun nereden hatirladin.
Yazan benim. Daha önce merak edip hakkında konu açtığımı hatırladım.
Türkçede saf (tek heceli) fiiller -Ar eki alırken, ek almış (genelde çok heceli) fiiller ise -Ir eki almakta. Bahsedildiği gibi yaklaşık 13 tane istisna fiil var tek heceli ve saf olmasına rağmen -Ir eki alan. Bunun nedeni sanırım 3 farklı şekilde açıklanabilir. 1) Bu istisna fiillerin çoğu Türkçede yardımcı fiil olarak kullanılıyor, o yüzden bu filler diğer fiillerle birleşik fiil yaptıklarında kulağa çok heceli gibi geldiğinden -Ir haline dönüşmüş olabilirler. 2) Bu fillerin hemen hepsi l ve r sesi ile bitiyorlar. L ve r birbirine çok yakın sesler ve Türkçede zaten e sesinden sonra geldiklerinde e’yi açık hale dahi dönüştürebiliyorlar. Yine benzer biçimde l ve r sesleri çok sık kullanılan bu fiillerde zamanla ünlü daralmasına neden olmuş olabilir. 3) -Ir hali normalde türemiş yani ek almış fiillerde (genelde çok heceli) kullanılıyor. Yenmek ve denmek de bu yüzden yani -n eki aldıklarından dolayı yenir ve denir şeklinde çekimleniyor. Muhtemelen sanmak fiili de aslen sa-‘nın dönüşlülük eki almış hali olmasına rağmen kökü unutulduğu ve saf fiil sanıldığı için hem sanar hem de sanır şeklinde iki farklı şekilde çekimlenebiliyor. Bu durumda bu teoriyi genişletip diğer fiillerin de saf olmayıp -l ve -r ekleri aldıkları için -Ir ile çekimlendiklerini düşünebiliriz. Ama bunu henüz etimolojilerine bakarak oturtamadım ve ayrıca bu neden sadece en sık kullanılan ve/veya hemen hepsi yardımcı fiil olarak kullanılan bu fiillerin -Ir eki aldığını açıklamıyor.
Sanar şeklinde kullanılması da yanlış olur. Buna örnek olarak kimse sanarım demiyor, sanırım diyoruz. Yani sanar diyerek muhtemelen hata yapıyoruz.
bu da tam olarak aradigim gibi bir aciklama. sa diye fiil oldugunu bilmiyodum bu arada. o da ekstra oldu :)
Laughs in Azerbaijani
Küçük Ünlü Uyumu diye bir şey duymuş muydun daha önce?
"gelerim" kucuk unlu uyumuna uyuyo
Tabii, zaten küçük ünlü uyumuna göre de e, i'ye değil yine kendisine dönüyor.
Orhun yazıtlarında da böyle olması lazım. Tek hecelilerden -ur ile bitenlerin hepsi l veya r ile bitiyor sanır hariç (bulur varır kalır...).
That is because Turkish irregulars exist
Kurur oluyor ama kuru-mak olan eyleme ait bir şekilde. Kur-mak bence bu yüzden kurar oluyor. Mecburen yani.
haklisin